تغییر ریل صنعت خودرو به کمک ارتش

پایگاه رهنما:

خودرو؛ کالایی که مدت‌هاست گرانی بی‌سابقه‌اش در عین کیفیت نامطلوب، نقل محافل شده است و در حال تبدیل شدن به کالایی لوکس است که خیلی‌ها در انتظار رسیدن به آن شب و روز سر می‌کنند. همان صنعت خودروسازی‌ای که در ایران سابقه‌ای دیرینه دارد و از سال 1319 وارد کشور شد و سالیان سال است که از بزرگترین صنایع اقتصاد ایران محسوب می‌شود. اما چه شد که این صنعت قدیمی به جایی رسید که نارضایتی‌ها به سمت آن روانه شد و خودرو با کیفیت ملی به آرزویی دور و دراز تبدیل شد؟ در این یادداشت سعی داریم بررسی کنیم که آیا این وضعیت ادامه‌دار خواهد بود یا می‌توان نقطه‌ی پایانی برای مسیر ضعیف فعلی صنعت خودرو قائل بود!؟

• پیشینه صنعت خودروسازی در ایران

صنعت خودرو،‌ صنعتی بزرگ است و شامل شرکت‌‌ها و بخش‌های کوچک و بزرگ زیادی است. این صنعت به دلیل وابستگی به صنایع مختلف به‌عنوان صنعت مادر شناخته می‌شود. خودرو در ایران 16 درصد از کل صنعت و دو درصد از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده و بنابراین همواره یکی از مصادیق قابل توجه اقتصاددانان و مردم بوده که از میان شرکت‌های سازنده خودرو ایرانی، دو شرکت سایپا و ایران‌خودرو 94 درصد سهم این بازار را به خود اختصاص داده‌اند و باید گفت که ایران خودرو بزرگترین کشور تولیدکننده خودرو در خاورمیانه می‌باشد. اهمیت این بخش تا جایی است که حتی در دو دوره اخیر تحریم، صنعت خودرو یکی از نخستین بخش‌هایی بود که با محدودیت مواجه شد. اما در سال‌های اخیر کیفیت پایین تولیدات این شرکت‌ها در مقابل قیمت خرید بالای آن سبب شده است که مردم گله‌مند شوند و خواستار ورود خودروهای خارجی برای تعدیل بازار باشند.

• حمایت دولتی از صنعت خودرو تا کجا؟

در تمامی کشورها - حتی کشوری مثل کره جنوبی- که صنعت خودروسازی آن به ابرغولی تبدیل شده است، زمان‌هایی حمایت‌های یارانه‌ای وتعرفه‌ای بر صنعت خودروسازی اعمال شده است تا خودرو ساز داخلی قدرت مقابله با بازار بزرگ جهانی را پیدا کند و عرصه‌ای برای ظهور و بروز داشته باشد. کشور ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست و سال های بسیاری است که هم حمایت یارانه‌ای از این صنعت می‌کند و هم با اعمال تعرفه بر واردات، کالای خارجی رقیب را تضعیف می‌کند تا خودرو داخلی فرصت جولان داشته باشد. اما با این وجود احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان ایران درگزارشی می‌گوید زیان انباشته ایران خودرو و سایپا طی این سال‌ها به ۸۵ هزار میلیارد تومان رسیده است! این صحبت‌ها بیشتر حاکی از این است که در طی این سال‌ها مدیران شرکت‌های خودروساز داخلی از این فرصت استفاده کرده‌اند تا به انحصارطلبانی قوی تبدیل شوند به جای صنعت پیشرانی قوی!

• یاری‌گر جدید خودروسازان داخلی

در ماه‌های اخیر طرح‌هایی در مجلس بررسی شد که با کاهش تعرفه واردات گمرکی و ورود خودرو خارجی، تولید کننده داخلی را مجبور به افزایش کیفیت با قیمت رقابتی بکند اما مخالفان زیادی در این راستا داشته است. در کنار این صحبت‌ها در مدت اخیر این بار ارتش وارد میدان شد و اعلام کرد که مشتاق است تا این بار در سنگر تولید خودرو با کیفیت ملی فعالیت کند که فرمانده نیروی هوایی ارتش اظهار کرد: نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران به عنوان سربازان جان بر کف کشور همواره با کمترین امکانات، بیشترین رشادت‌‌ها و دستاوردها را از خود نشان داده‌اند و شاید این بار ارتش میدان خودرو داخلی را سنگری برای جهاد دانسته است. تحقیقات نشان می‌دهد که توان مهندسی و تکنولوژیکی قابل توجهی در نیروی هوایی ارتش به ویژه در “مجتمع اوج” وجود دارد که می‌تواند بیشتر از گذشته در خدمت توسعه صنعت کشور به ویژه صنایع پیشران خودروسازی قرار گیرد تا جایی‌که «نیروی هوایی ارتش» می‌تواند قطعات ارز بر و با تکنولوژی بالا را برای «سایپا» نمونه‌سازی می‌کند.

• فرصت دوباره اما با قید و شرط!

ورود ارتش به صنعت خودرو می‌تواند روشن‌کننده نور امید در دل دوستداران خودرو ملی با کیفیت باشد؛ چرا که سابقه عملی ارتش نشان می‌دهد که ارتش قدرت و علم لازم برای جان بخشی اساسی بر پیکر خسته‌ی خودرو ملی را داراست و شاید بتواند زخم‌های این صنعت قدیمی را التیام دهد. اما این تجربه  نشان می‌دهد که این حمایت نباید بدون قید و شرط باشد؛ چرا که باز حاصلی جز انحصار بیشتر نخواهد داشت؛ به طور خلاصه یعنی اگر تولیدکننده خودرو داخلی در مدت معین توانست خود را به استاندارد‌های مطلوب در عین قیمت متناسب برساند که چه بهتر اما اگر نتوانست باید این بار خود را در مواجهه با ورود خودروهای خارجی ببیند که دولت با کاهش تعرفه واردات عرصه را برای رقابتشان هموارتر کرده است و حالا باید در کنار کالاهای خارجی خودی نشان دهد تا بتواند در این بازار بزرگ سهمی داشته باشد.